- AGATHA
- I.AGATHACatinensis virgo (Volaterranus habet, Carthaginensis) sub Quintiano Siciliae proconsule, fidiculis eculeôque vexata, quod Diis tura dare nollet: mamillis deinde torta, cui et una adempta est, nec non super prunas testis permistas aliquandiu volutata: tandem plurimis aliis tormentis vexata, martyriô decorata est. Marulus l. 5. c. 6. Fulgosus l. 3. c. 3. et Sabellicus l. 5. c. 8.II.AGATHAGothorum, seu Agathopolis, urbs Principatus ulterioris in regno Neapolitano Episcopalis sub Archiepiscopo Beneventano.III.AGATHAUrbs Occitaniae, 7. leucis distat Narbone, Montempessulanuin versus 10. in ora maris Mediterranaei et sinus Leonini, prope ostia Arauraris fluv. Dicta autem Bona Fortuna videtur a Massiliensibus, quorum κτίσμα illam Strabo l. 4. vocat, cum in agro Volcarum Tectosagum cap0to conderetur, ob alicuius proelii felicem eventum: sicut iidem Nicaeam vocavêre, ob victoriam ex Liguribus relatam. Sed iam Plinii aetate, conditoribus suis non amplius paruit. Nimirum Massiliensibus dedentibus sese Caius Caesar abstulerat omnia, praeter libertatem, et suis eos agris oppidisque spoliaverat. In veteri Notit. inter provinc. Narbonensis primae civitates octo, nunc quinto locô, nunc et saepius quartô locô ponitur civitas Agathensium, post Narbonem videl. Tolosam et Bererras. Notitia autem Galliae veterrima, quae Honorii principatu composita videtur, eius non meminit, quod forsan tum civitas aut sedes Episcopatus nondem erat. Certe non ante Messallae V. Cl. Consulatum, seu A. C. 506. quô in hac urbe Concilium habitum es in S. Andreae basilica, quae hodieque maior urbis est Ecclesta, Episcopatus Agathensis quisquam meminit. Huic autem Synodo interfuit atque subscripsit Sophronius Episcopus civitatis Agathensis annô 22. regni Alarici Regis. In Gothorum enim regno, i. e. in Septimania vel Gothia, sitam, memorat Gregor. Turonens. Histor. Franc. l. 6. c. 2. et Appendix Chronici Fredegarii, inter regionis Gothicae urbes famosissimas, illam ponit: quam cum Nemauso et Biterris Carolus Dux et Princeps Francorum Saracenis ademit. Vulgo Agde dicitur. Bibius Sequester l. de Flum. meminit Cyrtae fluvii Massiliensium, iuxta Agatham, in mare Gallicum effluentis, quem Galli linguâ patriâ Araurarim vocabant, incolaeque nunc Erau appellant. Fortê enim Massilienses, cum urbem conderent, flumini Agathensi Graecum dedêre nomen, et a flexuosis recursibus, quasi κυρτὸν vel incurvum, illud Cyrtam dixêre. Insulam urbi proximam cognominem Ptolemaeus habet, sed nulla est nunc ei adiacens, praeter Blasconem, vuglo Briscou, nisi forte haec ipsa a Massiliensibus linguâ suâ Agatha quoque vocata fuit: Hodie vero Blasco insul. continenti iuncta, iniectâ mari mole, et urbi pro portu est, Hadr. Vales.Loca Dioecesi Agathensi comenta.Agatha, Agde Araura sive Cesero ad Araurarim fluvium a Monasterio S. Tiberii, S. Tiberi, et corrupte S. Tuberi dicta. Florentiacum, Florensac. Lupianum, Loupian. Marcellianum, Marceilban. Mesva, Meze. Montaniacum, Montignac. Pinetum, Pinet. Piscenae, Pezenas. Villa-magna, Ville-maigue, Monasteriô veteri ilhistris, etc.IV.AGATHAPtol. Strab. l. 4. Plin. l. 3. c. 4. et Steph. urbs est et insula provinciae Narbonensis, quondam Massiliensium. Agde Morerio. Ayde Io. Poldo, qui scribit hanc a nonnullis Historiographis quoque Civitas Nigra appellari. Agachetyche, i. e. Bona Fortuna a Timosthene dici tradit Steph. longitud. 24. 50. latitud. 42. 40. Item urbs Campaniae Episcopalis sub Archiepiscopo Beneventano, inde 16. mill. pasl. Capuam versus. Est et insula Lyciae, et urbs Phocidis, quam aliqui Agatheam vocant. Steph.V.AGATHAnomen gemmae, vide supra Achates
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.